Istnieje niezwykle szeroki wachlarz tkanin jedwabnych.
Chyba żaden inny materiał nie ma taki dużych możliwości.
Poniżej przedstawiam nazwy handlowe tkanin tak obecnych jak i historycznych.
Do najpopularniejszych tkanin należą: satyna i krepa, żorżeta i szyfon, tafta i szantung.
Alfabetycznie ułożone nazwy tkanin z opisami w linkach:
adamaszek, altembas, atłas, brokat, brokatela, bureta, cotelé, devore, diagonal, faille, felpa, floret, fular, gaza, glace, gloria, gofra, grodetur, habotai, hałaj, iluzja, jedwabie liońskie, jersey, kanaus, kaszmir, kitajka, krepa, lama, lampas, lewantyna, liberty, lite tkaniny, madras, makata, markizeta, mora, muślin, ondula, organza, panora, pika, pongé, popelina, prunela, ryps, satyna, szagryn, szantung, szermeza, sparking, strech, szyfon, tabin, tafta, tapiserie, telet, tiul, trykotyna, tusser, welur, woal, złotogłów, żakard, żorżeta,
RODZAJE JEDWABIU ZALEŻNE OD POCHODZENIA WŁÓKIEN
Włókno jedwabne wytwarzane jest przez jedwabniki.
Istnieje wiele gatunków jedwabiu pochodzących od różnych gatunków jedwabników.
Istnieje wiele gatunków jedwabiu pochodzących od różnych gatunków jedwabników.
Jedwab morwowy
Jedwab naturalny szlachetny lub po prostu jedwab naturalny. Jest najlepiej znanym jedwabiem. Pozyskuje się go z kokonów jedwabnika morwowego.
Jedwab tussowy
Tusser, tasar. Drugim znanym jedwabiem jest jedwab z kokonów jedwabnika dębowego.
Jedwab Eri
Następnym jedwabiem jest jedwab pozyskiwany od udomowionego jedwabnika Eri. W zasadzie występuje tylko w Indiach.
Kolejne gatunki to tzw. "dziki jedwab" jest produkowany przez larwy jedwabników innych gatunków niż morwowy, czy dębowy. Przymiotnik "dziki" oznacza, że larwy te nie mogą być "udomowione" tzn. hodowane w sztucznych warunkach.
Jedwab Muga
Należy do nich m.in. jedwab wytwarzany przez jedwabnika Muga. Jedwab Muga jest jedwabiem o wyjątkowym złotym połysku.
RODZAJE JEDWABIU ZALEŻNE OD PRZYGOTOWANIA WŁÓKIEN
Jeden z podziałów jedwabiu zależy od przygotowania włókien.
Jedwab naturalny surowy
Włókna nie odklejone tzn. nie jest z nich usunięty przez gotowanie klej jedwabny (serycyna) służy do wyrobu tkanin technicznych, gazy do sit oraz tiulów.
Jedwab naturalny suplowany
Półodklejony służy do wyrobu tkanin meblowych itp.
Jedwab naturalny odgotowany
Jedwab odklejony powstaje w wyniku całkowitego odklejenia greży (naturalnej nici z kokonu), stosowany jest do wyrobu tkanin sukienkowych, bielizny, apaszek itp.
Obecnie trwają badania nad modyfikacją struktury chemicznej naturalnego jedwabiu. Łączy się jego cząsteczki z tlenkami polietylenu czy polipropylenu i z nylonem. W ten sposób naukowcy zamierzają osiągnąć materiał o wyjątkowej elastyczności, wytrzymałości i wodoodporności. Na razie jednak nie przynosi to oczekiwanych rezultatów.
TKANINY NAŚLADUJĄCE JEDWAB
Jedwab sztuczny
Ciągłe włókno sztuczne, z którego wyroby są podobne do wyrobów z jedwabiu naturalnego. Rozróżnia się jedwabie sztuczne: wiskozowe, octanowe, miedziowe, poliamidowe, poliestrowe i inne.
Jedwab wiskozowy
Produkt przetłaczania wiskozy przez dyszę przędzalniczą i następnie koagulacji strug wiskozy w roztworze zawierającym kwas siarkowy H2SO4, siarczan cynku ZnSO4 i siarczan sodu Na2SO4, której towarzyszy regeneracja celulozy. Produktami ubocznymi produkcji jedwabiu wiskozowego są siarczany, dwusiarczek węgla, siarkowodór. Jedwab wiskozowy wykazuje dużą sorpcję wilgoci, brak termoplastyczności, stosunkowo małą sprężystość.
Wiskoza
Roztwór przędzalniczy zawierający celulozoksantogenian sodu rozpuszczony w ługu sodowym. Wiskozę otrzymuje się z drzewnych mas celulozowych, które poddawane są działaniu ługu sodowego, a następnie siarczku węgla(IV). Wiskozę przetłacza się przez małe otworki dysz przędzalniczych i poddaje kąpieli chemicznej. Otrzymane włókna zazwyczaj posiadają właściwości bawełny i są stosowane m.in. do wytwarzania sztucznego jedwabiu (jedwab wiskozowy)
Jedwab sztuczny octanowy
Włókno sztuczne ciągłe otrzymywane w wyniku chem. modyfikacji celulozy, imitujące jedwab naturalny; j.sz. wiskozowy produkowany jest z celulozy (wiskozy), j.sz. octowy z octanu celulozy; stosowany do produkcji tkanin bieliźnianych, odzieżowych, technicznych, izolacji przewodów elektrycznych.
Jedwab naturalny surowy
Włókna nie odklejone tzn. nie jest z nich usunięty przez gotowanie klej jedwabny (serycyna) służy do wyrobu tkanin technicznych, gazy do sit oraz tiulów.
Jedwab naturalny suplowany
Półodklejony służy do wyrobu tkanin meblowych itp.
Jedwab naturalny odgotowany
Jedwab odklejony powstaje w wyniku całkowitego odklejenia greży (naturalnej nici z kokonu), stosowany jest do wyrobu tkanin sukienkowych, bielizny, apaszek itp.
Obecnie trwają badania nad modyfikacją struktury chemicznej naturalnego jedwabiu. Łączy się jego cząsteczki z tlenkami polietylenu czy polipropylenu i z nylonem. W ten sposób naukowcy zamierzają osiągnąć materiał o wyjątkowej elastyczności, wytrzymałości i wodoodporności. Na razie jednak nie przynosi to oczekiwanych rezultatów.
TKANINY NAŚLADUJĄCE JEDWAB
Jedwab sztuczny
Ciągłe włókno sztuczne, z którego wyroby są podobne do wyrobów z jedwabiu naturalnego. Rozróżnia się jedwabie sztuczne: wiskozowe, octanowe, miedziowe, poliamidowe, poliestrowe i inne.
Jedwab wiskozowy
Produkt przetłaczania wiskozy przez dyszę przędzalniczą i następnie koagulacji strug wiskozy w roztworze zawierającym kwas siarkowy H2SO4, siarczan cynku ZnSO4 i siarczan sodu Na2SO4, której towarzyszy regeneracja celulozy. Produktami ubocznymi produkcji jedwabiu wiskozowego są siarczany, dwusiarczek węgla, siarkowodór. Jedwab wiskozowy wykazuje dużą sorpcję wilgoci, brak termoplastyczności, stosunkowo małą sprężystość.
Wiskoza
Roztwór przędzalniczy zawierający celulozoksantogenian sodu rozpuszczony w ługu sodowym. Wiskozę otrzymuje się z drzewnych mas celulozowych, które poddawane są działaniu ługu sodowego, a następnie siarczku węgla(IV). Wiskozę przetłacza się przez małe otworki dysz przędzalniczych i poddaje kąpieli chemicznej. Otrzymane włókna zazwyczaj posiadają właściwości bawełny i są stosowane m.in. do wytwarzania sztucznego jedwabiu (jedwab wiskozowy)
Jedwab sztuczny octanowy
Włókno sztuczne ciągłe otrzymywane w wyniku chem. modyfikacji celulozy, imitujące jedwab naturalny; j.sz. wiskozowy produkowany jest z celulozy (wiskozy), j.sz. octowy z octanu celulozy; stosowany do produkcji tkanin bieliźnianych, odzieżowych, technicznych, izolacji przewodów elektrycznych.
PRZĘDZE I NICI JEDWABNE
Nić jedwabną uzyskuje się z kokonów, które wytwarzają gąsienice jedwabników, na kilkanaście dni przed przepoczwarzeniem się w dorosłego owada. Z jednego kokonu otrzymuje się nić o grubości kilku-kilkunastu mikronów, a której długość dochodzi średnio do kilkuset metrów.
Przędza
Nitka zbudowana z równoległych krótkich włókien, połączonych przez ich wzajemne skręcenie. Przędzy wytrzymalszej używa się na osnowę tkanin, słabszej - na wątek. Surowcem do wyrobu przędzy są głównie bawełna, wełna, jedwab, włókna łykowe - len, konopie, juta oraz tworzywa sztuczne i.in.
Surową przędzę barwi się na ogół jednolicie. Dla uzyskania przędzy wielobarwnej - melanż, łączy się różnie zabarwione partie surowca lub skręca nitki o różnych barwach - mulina
Przędza jedwabna
Głównie greża, organzyna, muślin, krepa, ondula
Filozela
Nić jedwabna nieskręcana
Fryzon
Zewnętrzna nierozwijalna warstwa włókien jedwabnych zdejmowana z kokonu po zaparzeniu, surowiec do wyrobu kordonków
Grenadyna
1. silnie skręcona nitkowana przędza jedwabna
2. silnie skręcona przędza jedwabna otrzymywana przez połączenie dwóch lub więcej nitek greży skręconych w kierunku odwrotnym niż nić pojedyncza
Greża
Jedwab naturalny w stanie surowym
przędza jedwabna otrzymywana przy rozwijaniu jednocześnie 3-20 kokonów, sklejona serycyną, nie skręcona, przeznaczona do tworzenia przędzy pozostałych grup
Kordonek
Skręcona nitka jedwabna lub bawełniana
Mulina
Również jedwabna, wielobarwna przędza do haftowania
Ondula
Jedwabna przędza przeznaczona na wątek podwójnie nitkowana, również tkanina
Organzyna
Jedwabna przędza przeznaczona na osnowę
Szapa
Niem. Schappe, czesankowa przędza jedwabna o długim włóknie, uzyskiwana z odpadów kokonów, przydatna w produkcji nici
Trama
Luźno skręcona z kilku nitek greży przędza jedwabna
Przędza
Nitka zbudowana z równoległych krótkich włókien, połączonych przez ich wzajemne skręcenie. Przędzy wytrzymalszej używa się na osnowę tkanin, słabszej - na wątek. Surowcem do wyrobu przędzy są głównie bawełna, wełna, jedwab, włókna łykowe - len, konopie, juta oraz tworzywa sztuczne i.in.
Surową przędzę barwi się na ogół jednolicie. Dla uzyskania przędzy wielobarwnej - melanż, łączy się różnie zabarwione partie surowca lub skręca nitki o różnych barwach - mulina
Przędza jedwabna
Głównie greża, organzyna, muślin, krepa, ondula
Filozela
Nić jedwabna nieskręcana
Fryzon
Zewnętrzna nierozwijalna warstwa włókien jedwabnych zdejmowana z kokonu po zaparzeniu, surowiec do wyrobu kordonków
Grenadyna
1. silnie skręcona nitkowana przędza jedwabna
2. silnie skręcona przędza jedwabna otrzymywana przez połączenie dwóch lub więcej nitek greży skręconych w kierunku odwrotnym niż nić pojedyncza
Greża
Jedwab naturalny w stanie surowym
przędza jedwabna otrzymywana przy rozwijaniu jednocześnie 3-20 kokonów, sklejona serycyną, nie skręcona, przeznaczona do tworzenia przędzy pozostałych grup
Kordonek
Skręcona nitka jedwabna lub bawełniana
Mulina
Również jedwabna, wielobarwna przędza do haftowania
Ondula
Jedwabna przędza przeznaczona na wątek podwójnie nitkowana, również tkanina
Organzyna
Jedwabna przędza przeznaczona na osnowę
Szapa
Niem. Schappe, czesankowa przędza jedwabna o długim włóknie, uzyskiwana z odpadów kokonów, przydatna w produkcji nici
Trama
Luźno skręcona z kilku nitek greży przędza jedwabna
BARWNIKI DO JEDWABIU
Barwniki naturalne
Aronia
pochodzi ze wschodu Ameryki Północnej, substancja barwiąca to związki antocjanowe. Barwnik z aroni ma bardzo ładny i intensywny odcień, jednak to zależy od tego jakiego utrwalacza się użyje, a także co farbuje: len, wełne czy jedwab
Bez czarny
substancja barwiąca to związki antocjanowe, owoce czarnego bzu barwią jeszcze mocniej niż aronia
Gorczycznik
(Barbaraea) czyli barbarka, chwast polny; w Polsce rośnie na wilgotnych łąkach, przydrożach i żwirowiskach; liście lirowate, kwiaty jasnożółte, używane do barwienia jedwabiu
Jagody czarne
substancja barwiąca to związki antocjanowe
Kampesz
naturalny barwnik zaprawowy o zabarwieniu czerwonofioletowym lub czarnym, otrzymywany z kampeszynu. Stosowany do barwienia m.in. jedwabiu naturalnego
Kampeszyn
drzewo kampeszowe (Haematoxylon campechianum) cierniste drzewo (wys. do 15 m) z rodziny brezylkowatych; występuje w Ameryce Środk. i na Antylach, zarówno w stanie dzikim, jak też jako drzewo uprawne; plantacje k. spotykane są również w tropikalnych rejonach Azji; liście pierzaste, kwiaty żółte, w gronach; owoc - strąk; świeże drewno ma barwę czerwonobrunatną, na powietrzu brązowofioletową; używane do wyrobu luksusowych mebli oraz sporządzania wyciągów, zawierających barwnik kampesz
Kermes
(arab.) naturalny barwnik zaprawowy otrzymywany z samic czerwców (Kermes ilicis, Kermes vermilio); stosowany do barwienia jedwabiu i wełny na kolor szkarłatny; obecnie gł. do barwienia produktów spożywczych.
Kora dębu
dostępna jest w sklepach zielarskich
Kurkuma
naturalny i równomierny żółty kolor
Barwnik niebieski
z korzenia goryczki zółtej, z kwiatow przelotu pospolitego, z liści ogórecznika lekarskiego, z nasion łobody ogrodowej
Barwnik żółty
z kurkumy, z liści przelotu pospolitego, z liści pasternaka zwyczajnego, z korzeia i kory orzecha włoskiego, z kwiatów omana wielkiego, kwiatki niecierpka pospolitego do wełny, z kory i liści robini akacjowej (akacji), z kwiatów ruty, z kory szakłaku, z korzenia szczawiu lancetowatego, z liście tojeści rozesłanej, z odwaru z pączkow topoli do wełny, jasnożółty barwnik z kwiatow janowca barwierskiego - barwnik do lnu i wełny,
Barwnik żółto-czerwony
odwar z młodych gałęzi wrzosu
Barwnik czerwony
kłącze pięciornika farbuje skórę i wełnę
Barwnik pąsowy
przytulia + bazylia, sok z buraków
Barwnik ciemnopurpurowy
z korzenia farbownika lekarskiego
Barwnik brązowo-pomarańczo-zółty
z suchych łusek cebuli
Barwnik brunatny
z wyciągu z owocni orzecha włoskiego (zielone łupiny - są dostępne tylko we wrześniu, po zbiorze orzechów, kolor po barwieniu ciemno zielony - prawie brązowawy), odwar z kory olszy barwi wełnę, z kory czeremchy, z kory gruszy, z ziela marzanny, gotowanie w kawie zbożowej daje naturalny kolor
Barwnik czarny
z liści wiązówki błotnej, kora jabłoni z ałunem daje piękną czarną farbę
Barwnik cynobrowy
odwar z kory wierzby + trochę ługu do wełny
Barwnik zielony
z kwiatu ślazu dzikiego
Barwnik brunatno-zielony
z kory czeremchy
Barwnik żółto-zielony
z kwiatów farbownika lekarskiego, z młodych pędów i liście janowca barwierskiego
Bielenia płótna
Do bielenia płótna historycznie używano potażu tzn. "wyciągu" z popiołu drzew liściastych, który to popiół zalewany wrzątkiem moczył się razem z płótnem w tzw. zolniku. Po takiej kąpięli (wraz z ugniataniem itp) płótno płukano i rozkładano na słońcu, jesli efekt był niezadawalający czynność powtarzano nawet kilka razy.
Utrwalacze do barwników naturalnych
ałun, siarczan żelaza, siarczan miedzi, ocet
Barwniki syntetyczne
Malachitowa zieleń
syntetyczny barwnik zasadowy; stosowana do barwienia bawełny, wełny, jedwabiu, papieru i jako środek antyseptyczny
Safraniny
grupa azynowych barwników syntetycznych, dawniej stosowanych do barwienia m.in. jedwabiu na niezbyt trwałe jaskrawe kolory od żółtego do fioletowego. Obecnie stosowane są do barwienia papieru, drewna, lakierów spirytusowych, preparatów biologicznych, a także w fotografii oraz jako wskaźnik redoksowy
Indygokarmin
indygodisulfonian sodowy barwnik syntetyczny w postaci niebieskich kryształów. Dawniej używany do barwienia wełny i jedwabiu. Obecnie stosowany jest w lecznictwie i analizie chemicznej jako wskaźnik pH i redoks. Stosowany jest również do barwienia kosmetyków i środków spożywczych
Eozyna
syntetyczny barwnik ksantenowy, bromowa pochodna fluoresceiny. Barwnik ten stosowany jest do barwienia papieru, kosmetyków, wełny i jedwabiu na kolor jasnoczerwony. Jest też stosowany w produkcji czerwonego atramentu, lakierów pigmentowych. Wykorzystywany jest również jako wskaźnik w analizie miareczkowej
Leukoestryl
estry kwasu siarkowego i leukozwiązków barwników kadziowych. Wodne roztwory soli sodowych leukoestrów są stosowane do barwienia i druku m.in. bawełny, jedwabiu, wełny
Rodaminy
barwniki zasadowe z grupy barwników ksantenowych - czerwienie i fiolety. Stosowane są do barwienie drewna, papieru, jedwabiu, a także jako wskaźniki w analizie chemicznej (rodamina B, rodamina 6G). jest Innym ich zastosowaniem w pirotechnice do wytwarzania barwnych dymów
Kwas pikrynowy
2,4,6-trinitrofenol, C6H3O7N3 fenol o własnościach silnie kwasowych. Ma postać żółtych płatków, ma gorzki smak, jest związkiem toksycznym. Kwas pikrynowy barwi substancje białkowe np. skórę. Dawniej używany był do barwienia jedwabiu (pierwszy żółty barwnik syntetyczny). Stosowany jest jako materiał wybuchowy, środek bakteriobójczy i odczynnik analityczny
Barwniki kadziowe
grupa barwników nierozpuszczalnych w wodzie - poddane redukcji w środowisku alkalicznym (tzw. kadziowaniu) tworzą rozpuszczalne sole sodowe (leukozwiązki) zdolne do barwienia włókien. Stosowane są do barwienia i druku głównie włókien roślinnych, rzadziej wełny i jedwabiu. Otrzymane wybarwienia odznaczają się żywymi barwami i odpornością na czynniki związane z użytkowaniem. Wyższej jakości barwniki kadziowe produkcji krajowej noszą nazwę barwników helantrenowych
Trifenylometan
(C6H5)3CH aromatyczna pochodna metanu, substancja krystaliczna. Stosowany jako stabilizator polimerów i paliw. Pochodnych trifenylometanu - barwnikami: m.in. zieleni malachitowej i fuksyny dawniej używano do wyboru atramentów oraz barwienia wełny i jedwabiu
Nadborany
nazwa potoczna to peroksohydraty boranów (nadtlenohydraty). Posiadają silne własności utleniające. Stosowane są jako dodatek do proszków do prania, past do mycia zębów, w przem. kosmetycznym oraz do dezynfekcji i bielenia np. wełny, jedwabiu
Wykańczanie tkanin jedwabnych
OŻYWIANIE , awiważowanie - traktowanie jedwabiu kwasami organicznymi
powodujące nadanie włóknu chwytu, tzw. chrzęszczącego, i
intensywniejszej barwy.
LUSTROWANIE sposób nadawania połysku niciom jedwabnym lub metalowym,
stosowany dawn. w tkactwie artystycznym; polegał na przepuszczaniu nici
przez dwa miedziane walce; w Polsce XVIII w. lustrowano gotowe tkaniny
lite, np. pasy kontuszowe.
Obciążanie tkanin, proces wykańczania tkanin jedwabnych mający na celu
zwiększenie ich ciężaru i objętości włókna. Obciążanie tkanin polega na
nasycaniu ich roztworem soli metali, np. żelaza, chromu, cyny, cynku.
Autor: Wiktoria Mentz
JAK WYBIELIĆ BIAŁĄ BIELIZNĘ Z JEDWABIU?
Biały jedwab, z którego wykonana jest bielizna z upływem czasu żółknie
ze starości. Można jednak przywrócić biały kolor zżółkłej jedwabnej
bieliźnie. Należy ją wypłukać w zimnej wodzie z dodatkiem około 4-6
łyżek dziesięcioprocentowej wody utlenionej na średnią wielkości
miednicy. Płukać trzeba przez około 10 minut, a następnie powiesić do
wyschnięcia. Jedwabna bielizna ponownie nabierze naturalnego białego
koloru
Kwiaty z jedwabiu
Barwniki naturalne
Aronia
Barwniki syntetyczne
grupa azynowych barwników syntetycznych, dawniej stosowanych do barwienia m.in. jedwabiu na niezbyt trwałe jaskrawe kolory od żółtego do fioletowego. Obecnie stosowane są do barwienia papieru, drewna, lakierów spirytusowych, preparatów biologicznych, a także w fotografii oraz jako wskaźnik redoksowy
Trifenylometan
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz