PLUSZ - AKSAMIT - WELUR - WELWET

Plusz 

(z fr. peluche) – rodzaj miękkiej tkaniny z okrywą runową lub włókienną.
Różne nazwy poszczególnych typów tkanin wynikają z różnych technik wytwarzania lub drobnych różnic w wyglądzie, jednak cechą wspólną wszystkich tych tkanin jest puszysta okrywa włókienna.
Technika ta pozwala uzyskać bardzo miękką i delikatną okrywę włókienną, stąd zastosowanie tkanin na stroje czy drogie obicia tapicerskie.

Pierwsi wyrabiali plusze mieszkańcy Indii. W Europie są one znane od około XII wieku, a w Polsce wytwarzane od przełomu XVII i XVIII wieku.

Dawniej stosowano je głównie do wyrobu wytwornych strojów. Obecnie najczęściej używane są na obicia tapicerskie, a także do wyrobu ubrań i butów.

Do pluszów należą:

Aksamit 

- plusz z bardzo krótką okrywą, poniżej 3 mm,

na okrywę włókienną w aksamicie stosuje się również jedwab

Aksamitów używano początkowo na reprezentacyjne ubiory świeckie i stroje liturgiczne, od średniowiecza także na pokrycia mebli, zasłony, kapy.

Pochodzi z Indii, od XII w. był produkowany we Włoszech (Genua, Wenecja), a od końca XVII w. także w Polsce.

Aksamit (późnogr. heksámitos "złożony z sześciu nici") – tkanina najczęściej bawełniana z krótką okrywą włosową (m.in. jedwabną) uzyskiwana przez wprowadzenie między nitki osnowy i wątku dodatkowych nitek runowych w formie pętelek, które pozostawiono nierozcięte (aksamit pętelkowy) lub rozcinano (aksamit strzyżony).

Aksamity mogą być gładkie lub wzorzyste.
Wzory uzyskiwane są przez

• wzorzyste tkanie (tkanina żakardowa)
• zróżnicowanie wysokości włosa
• zestawienie powierzchni z okrywą włosową i bez okrywy
• prasowanie
• wytłaczanie
• gofrowanie
• drukowanie techniką sitodruku
• z dodatkiem nitek metalowych nazywane są brokatami (altembasami)
• "wypalanie" wzorów przez nanoszenie żelu

Panekla 

(panécla) – rodzaj aksamitu, który posiada włókienną okrywę i jest przeplatany dodatkami z barwnej przędzy, bądź złotymi lub srebrnymi nitkami

Welur 

- plusz osnowowy, w którym okrywa runowa tworzona jest z osnowy
(fr. velours – puszek, aksamit)

Welwet 

- plusz wątkowy, w którym okrywa runowa tworzona jest z wątku

Wygląd, właściwości i zastosowanie welwetu są podobne jak w przypadku welurów czy aksamitów. Od tych ostatnich różnią się tylko nieco wyższą okrywą.

Genua-cord 

- plusz wątkowy (welwet) prążkowany podłużnie, w Polsce popularnie nazywany sztruksem

Menchester 

- plusz wątkowy (welwet) prążkowany podłużnie, o szerokich prążkach (odmiana genua-cordu), w Polsce również nazywany jest sztruksem

Devore 

- zwany również metodą burnout, jest techniką stosowaną szczególnie w aksamitach, gdzie siatka-baza wykonana jest z jedwabiu,  a włos poddaje się procesowi rozpuszczenia włókien celulozowych , aby utworzyć pół-przezroczysty wzór względem bazowej tkaniny.