jedwab

Znamy się na jedwabiu - kochamy się w nim - chcemy się nim dzielić
Doradzamy i reklamujemy

Biologia jedwabiu

Budowa włókna jedwabiu


Surowe włókno jedwabiu naturalnego składa się głównie z włókienek fibroiny sklejonych serycyną.

Fibroina

(łc. fibra - żyłka, włókno) - białko z grupy skleroprotein. Są podstawowym składnikiem budulcowym włókien jedwabiu naturalnego oraz pajęczyn. Łańcuchy fibroiny są zbudowane w przeważającej części z aminokwasów: glicyna (ok.40%), alanina, seryna, tyrozyna.

Serycyna

(klej jedwabny) białko zlepiające włókna fibroinowe jedwabiu naturalnego - zawiera reszty seryny, glicyny i kwasu asparaginowego.


Zarówno fibroiny, jak i serycyna są zaliczane do skleroprotein.

Skleroproteiny

skleroproteidy, albuminoidy - zwierzęce białka proste o strukturze włókienkowej, trudno rozpuszczalne, mało wrażliwe na działanie trawienne przewodu pokarmowego; są głównymi składnikami szkieletu, paznokci, rogów, pancerzy oraz tkanki łącznej.


Strukturę molekularną naturalnego jedwabiu wyjaśnił w latach 50-tych Pauling Linus Carl (1901-1994) - chemik i fizyk amerykański, członek PAN (1967), liczne prace poświęcone chemii kwantowej.

Jak powstaje jedwab?

 Wszystkie gąsienice motyli w procesie rozwoju wytwarzają oprzęd.

Jednak najlepszą jakość przędzy z oprzędu uzyskuje się od gatunków z rodzin prządkowatych (Bombycidae) i pawicowatych (Saturniidae), a w szczególności od gąsienic jedwabnika morwowego (Bombyx mori) z Azji, popularnie nazywanego jedwabnikiem.

Oprzęd

powstaje z białkowych włókien osłony wytwarzanej nie tylko przez larwy jedwabników, ale też niektórych innych owadów, snuty jest z wydzieliny gruczołów gębowych, krzepnącej na powietrzu w jedwabną nić. Stanowi osłonę larw i poczwarek przed szkodliwymi wpływami środowiska (np. przed zimnem lub wyschnięciem).

Oprzęd poczwarki jedwabnika (kokon) używany jest do wytwarzania naturalnych tkanin jedwabnych. Długość włókna z jednego kokonu jedwabnika dochodzi do 1500 m, a nawet 3000 m, czyli 1,5-3 km.
 Pozyskaniem jedwabiu zajmuje się gałąź gospodarki - JEDWABNICTWO.

Obecnie trwają badania nad modyfikacją struktury chemicznej naturalnego jedwabiu. Łączy się jego cząsteczki z tlenkami polietylenu czy polipropylenu i z nylonem. W ten sposób naukowcy zamierzają osiągnąć materiał o wyjątkowej elastyczności, wytrzymałości i wodoodporności. Na razie jednak nie przynosi to oczekiwanych rezultatów.

Etapy produkcji jedwabiu

Produkcja karmy dla jedwabników

uprawa drzew, których liście będą dla nich pożywką. Jedwabniki mogą żywić się liśćmi różnych gatunków drzew.

Hodowla jedwabników

odbywa się wiosną, tylko przez 2 miesiące. Przez pozostały czas jaja przechowuje się w stosunkowo niskiej temperaturze. Wylęg rozpoczyna się, gdy tylko pojawią się na morwach pierwsze liście. Następnie gąsienice przez miesiąc żywią się liśćmi morwy.

Pozyskiwanie włókna

kokony zanurza się w gorącej wodzie, znajduje koniec każdej nici jedwabnej, a następnie nawija na szpule. Z jednego kokonu otrzymuje się ok. 1,6 km bardzo cienkiej nici.
uprawa drzew, których liście będą dla nich pożywką. Jedwabniki mogą żywić się liśćmi różnych gatunków drzew.

Hodowla jedwabników

odbywa się wiosną, tylko przez 2 miesiące. Przez pozostały czas jaja przechowuje się w stosunkowo niskiej temperaturze. Wylęg rozpoczyna się, gdy tylko pojawią się na morwach pierwsze liście. Następnie gąsienice przez miesiąc żywią się liśćmi morwy.

Pozyskiwanie włókna

kokony zanurza się w gorącej wodzie, znajduje koniec każdej nici jedwabnej, a następnie nawija na szpule. Z jednego kokonu otrzymuje się ok. 1,6 km bardzo cienkiej nici.

Przędzenie

włókno poddaje się procesowi przędzenia w celu uzyskania przędzy jedwabnej, będącej surowcem do produkcji tkanin.

Produkcja tkanin

Dalsza obróbka włókien jedwabnych pozwala uzyskać oczekiwane produkty

 Jedwab uzyskuje się z kokonów, które wytwarzają gąsienice jedwabników różnych gatunków.

Jedwabnictwo

to dział gospodarki rolnej obejmujący uprawę roślin na potrzeby jedwabników, hodowlę jedwabników oraz "produkcję" greny, czyli jaj niezbednych do hodowli jedwabnika, obróbkę wstępną oprzędów jedwabnika oraz uprawę morwy.

Zapoczątkowane zostało w Indiach przed 8 tysiącami lat, rozwinięte na skalę przemysłową w Chinach ok. III tysiąclecia p.n.e. Do europy Europy przyszło od VI w., choć są sygnały, że wbrew obiegowej opini mogło być wcześniej. W Polsce jest od XVII w., a może wcześniej.

Pozyskiwanie jedwabiu jest przykładem mądrego korzystania z darów przyrody bez dokonywania uszczerbku w jej zasobach.
to dział gospodarki rolnej obejmujący uprawę roślin na potrzeby jedwabników, hodowlę jedwabników oraz "produkcję" greny, czyli jaj niezbednych do hodowli jedwabnika, obróbkę wstępną oprzędów jedwabnika oraz uprawę morwy.

Zapoczątkowane zostało w Indiach przed 8 tysiącami lat, rozwinięte na skalę przemysłową w Chinach ok. III tysiąclecia p.n.e. Do europy Europy przyszło od VI w., choć są sygnały, że wbrew obiegowej opini mogło być wcześniej. W Polsce jest od XVII w., a może wcześniej.

Pozyskiwanie jedwabiu jest przykładem mądrego korzystania z darów przyrody bez dokonywania uszczerbku w jej zasobach.

Jedwab jest najbardziej ekologicznym włóknem tekstylnym. Uprawa morwy nie wymaga pestycydów ani nawozów. Jest ona stosunkowo mało podatna na choroby i szkodniki. Liście pozyskiwane są tylko na początku wegetacji, później drzewa mogą być siedliskiem ptaków i in. stworzeń.

Jedwab jest najbardziej przyjaznym tekstylnym. Nie alergizuje (jest obojętny dla układu odpornościowego), nie przyciąga i nie akumuluje zanieczyszczeń (kurzu, pyłków, sierści), nie lubią go owady (również roztocza), ma dobroczynny wpływ na skórę, jego dotyk tonizuje układ nerwowy.

Produkcja karmy dla jedwabników

 Jedwabniki mogą żywić się liśćmi różnych gatunków drzew.

MORWA

(Morus) - drzewo lub krzew z rodziny morwowatych; obejmuje 15 gat.; rośnie do wys. 10 m; kwiatostany kotkowe, owoce jadalne, słodkie, podobne do jeżyn.
Morwa biała (M. alba) - w Azji od dawna, w Europie od XII w.Sadzona na liście będące pokarmem gąsienic jedwabników. Owoc smaczny, o łagodnym smaku, biało-kremowy, może być wykorzystywany na przetwory.
Morwa czarna (M. nigra) - pochodzi z Persji, drzewo ozdobne. Rodzi słodkie czarne owoce. Drewno żółte, twarde, cenione w przemyśle meblarskim.
Quadraspidiotus perniciosus, czyli tarcznik niszczyciel
stał się bardzo groźnym szkodnikiem morwy (Morus sp.), doprowadzając niemalże do katastrofy chiński przemysł jedwabniczy w starożytnych Chinach, w okresie budowy Wielkiego Muru i jest to pierwszy historycznie udokumentowany przykład inwazji i/lub gradacji spowodowanej wprowadzeniem monokultur uprawowych. W Polsce mało zagraża uprawom morwy z powodu zbyt chłodnego klimatu.

DĄB

(Quercus L.) – rodzaj drzew, rzadziej wysokich krzewów, zaliczony do rodziny bukowatych (Fagaceae Dumort.). Należy do niego ok. 200 gatunków występujących prawie wyłącznie w strefie umiarkowanej półkuli północnej oraz w wyższych partiach gór strefy tropikalnej.

BUK

(Fagus spp.) rodzaj drzew z rodziny bukowatych obejmujący 9–10 gatunków. Występują one głównie w strefie umiarkowanej na półkuli północnej. W Polsce występuje w stanie naturalnym tylko buk zwyczajny (Fagus sylvatica L.).

ŻÓŁTNICA

(Maclura) rodzaj drzew z rodziny morwowatych; 1 gat.: ż. pomarańczowa (M. aurantiaca) - wys. do 20 m, liście błyszczące, jajowate, kwiaty zebrane w kuliste kwiatostany, po przekwitnieniu okwiaty tworzą kulisty, pomarańczowy owocostan przypominający pomarańczę; liście ż. stanowią pokarm jedwabników; trwałe, ciężkie drewno używane w tokarstwie; pochodzi z Ameryki Płn., w płd. Europie często uprawiana, w Polsce rzadka.

SKORZONERA

Wężymord czarny korzeń, czarne korzonki, skorzonera (Scorzonera hispanica L.) – gatunek rośliny warzywnej z rodziny astrowatych. Pochodzi z południowej i środkowej Europy oraz części Azji (Syberia Zachodnia, Kaukaz, Zakaukazie, Dagestan). Jest uprawiany w niektórych krajach świata. Rośnie w klimacie umiarkowanym, sadzony wiosną dojrzewa w listopadzie. Posiada długie lancetowate liście i brunatny lub czarny korzeń spichrzowy


Hodowla jedwabników

 Aktywna hodowla jedwabników odbywa się wiosną, tylko przez około 2 miesiące.

Przez pozostały czas jaja jedwabników przechowuje się w stosunkowo niskiej temperaturze 3°C.

Hodowla jedwabników wymaga dużej staranności i czystości, najlepiej zapewnić spokój i pewne "odosobnienie".

Przygotowując się do hodowli dobrze jest wykonać regały. Na półkach układa się tzw. zdejmniki - papier z odpowiedniej wielkości dziurkami, co ułatwia to usuwanie odchodów. Jest to metoda stosowana w hodowli przemysłowej.

Wiosną wylęgają się z jajeczek gąsienice.
Rosną i jedzą, jedzą i rosną - bez przerwy, dzień i noc.
Ich waga zwiększa się 10 tysięcy razy, długość - z 3 mm do nawet 10 cm.
W trakcie rozwoju przechodzą 4 wylinki, aż do ostatniego piątego etapu - poczwarki i owijania się w kokon.
Rozwój gąsienic trwa około 4 - 5 tygodni, w tym czasie pochłaniają niesamowite ilości pokarmu.


Hodowla jedwabników wymaga dużej staranności i czystości, najlepiej zapewnić spokój i pewne "odosobnienie".

Przygotowując się do hodowli dobrze jest wykonać regały. Na półkach układa się tzw. zdejmniki - papier z odpowiedniej wielkości dziurkami, co ułatwia to usuwanie odchodów. Jest to metoda stosowana w hodowli przemysłowej.

Wiosną wylęgają się z jajeczek gąsienice.
Rosną i jedzą, jedzą i rosną - bez przerwy, dzień i noc.
Ich waga zwiększa się 10 tysięcy razy, długość - z 3 mm do nawet 10 cm.
W trakcie rozwoju przechodzą 4 wylinki, aż do ostatniego piątego etapu - poczwarki i owijania się w kokon.
Rozwój gąsienic trwa około 4 - 5 tygodni, w tym czasie pochłaniają niesamowite ilości pokarmu.

Żywią się liśćmi morwy białej (Morus alba) i to jest ich podstawowy pokarm, ale mogą przyjmować również buk (Fagus spp.) i wężymord (Scorzonera spp.). Jest to miesiąc ciężkiej pracy. W trakcie rozwoju nie można zmieniać rodzaju pokarmu. Na bieżąco należy dostarczać pokarm i usuwać odchody. Gąsienice jedzą całą dobę, bez przerwy, więc karmienie musi być bardzo częste. Na poszczególnych etapach rozwoju, przed kolejną wylinką, która go kończy należy gąsienicom zapewnić wystarczającą powierzchnię, właściwą temperaturę i wilgotność powietrza i spokój. Dobowe wahania temperatury nie powinny być większe niż 2°C.
Wylęg
 Tak to się zaczyna ...
 rozpoczyna się, gdy tylko pojawią się na morwach pierwsze rozwinięte liście ( w Polsce zwykle w maju-czerwcu) i trwa ok. 8 dni.

Dla "wybudzenia" jajeczek stopniowo zwiększa się temperaturę do 25°C, przy wilgotności około 85%.

Z greny wylęgają się małe na kilka milimetrów gąsienice zaopatrzone na końcu ciała w róg.

I stadium
 przed pierwszym linieniem
 Po wylęgu wilgotność powinno się utrzymywać w granicach 60-70%.

Z jajeczek wielkości główki szpilki wykluwają się małe żarłoczne gąsienice. Gąsienica potrafi nie spać, bo ciągle żeruje i rośnie dosłownie z godziny na godzinę.

W okresie do pierwszego linienia - dla jedwabników rozwijających się z 1 g greny potrzeba 0,15 m2 powierzchni. Temperatura powinna być utrzymana na poziomie 25°C.
 Stadium kończy się wylinką. W jej trakcie gąsienica przestaje się ruszać i nie przyjmuje pokarmu. Ten okres trwa do 24 godzin. Gąsienicom, które szykują się do wylinki należy zapewnić spokój.
II stadium
 w okresie między I a II linieniem
 trzeba utrzymać temp. na poziomie 25°C i zwiększyć powierzchnię do 0,30 m2

Stadium kończy się wylinką. W jej trakcie gąsienica przestaje się ruszać i nie przyjmuje pokarmu. Ten okres trwa do 24 godzin. Gąsienicom, które szykują się do wylinki należy zapewnić spokój.
III stadium
 w okresie między II a III linieniem
 temperatura powinna wynosić ok. 24°C, a powierzchnia rośnie do 0,75 m2.

Stadium kończy się wylinką. W jej trakcie gąsienica przestaje się ruszać i nie przyjmuje pokarmu. Ten okres trwa do 48 godzin. Gąsienicom, które szykują się do wylinki należy zapewnić spokój.

VI stadium
 w okresie między III a VI linieniem
 temperaturę należy obniżać do ok. 23°C, a powierzchni potrzeba już 1,50 m2.

Stadium kończy się wylinką. W jej trakcie gąsienica przestaje się ruszać i nie przyjmuje pokarmu. Ten okres trwa do 48 godzin. Gąsienicom, które szykują się do wylinki należy zapewnić spokój.

V stadium
 w okresie między VI linieniem a przepoczwarzeniem
 W ostatnim stadium temperatura powinna wynosić tylko ok. 22°C.

Gąsienice rosną na potęgę, więc powierzchni potrzeba nawet 3,00 m2 dla gąsienic uzyskanych z 1 grama jajeczek.

Po ostatniej wylince, przed przepoczwarzeniem gąsienica zaczyna prząść swój drogocenny kokon, utworzony z pojedynczej nici jedwabnej.


W tym ostatnim stadium larwalnym, kiedy gąsienica jest już duża i tłusta, po zgromadzeniu wystarczających zapasów przestaje jeść i zaczyna się proces przekształcania w poczwarkę. Zaczyna się okres totalnej przemiany.

Tworzenie kokonu
 Po czwartym linieniu, po około miesiącu od wylęgu, jedwabniki przystępują do przędzenia kokonów. Ten ważny etap trwa 3 doby.


Kokon (z fr. cocon - powłoka) a prawidłowo - oprzęd - stanowi ochronę przed szkodliwymi czynnikami zewnętrznymi: chłodem, gorącem, deszczem lub suszą. Zawiera substancje odżywcze dla wylęgającego się owada.

Zaczyna się poszukiwania miejsca - gąsienica jedwabnika wybiera odpowiednie miejsce przed rozpoczęciem przędzenia jedwabiu.

Dla umożliwienia gąsienicom budowy kokonów o pożądanych przez hodowcę cechach trzeba przygotować miejsce, gdzie będą mogły te kokony zrobić. Buduje się oprzędniki: ramki, harmonijki, spirale i innego kształtu przedmioty stosowane w hodowli jedwabników. Można po prostu umieścić pęczki suchych gałązek, będące rusztowaniem dla powstającego oprzędu.

Gąsienice rozpoczynają przędzenie zakotwiczając się w wybranym miejscu, a następnie budują misterne gniazdko. Wykonując ósemkowe ruchy głową, omotują się wodoodpornym oprzędem. Obliczono, że jedwabnik wykonuje przeciętnie 300.000 ruchów głową. Aby wytworzyć kokon, gąsienica o długości około 7-8 cm, ważąca 5g, musi wykonać około 40 tysięcy obrotów, przy czym traci ona na wadze ok 30%.

Jedwab jest produkowany przez gruczoły znajdujące się w ciele gąsienicy. Na spodzie jej głowy znajduje się ujście narządów przędnych - aparat przędny, przez który jedwab jest wydzielany na zewnątrz.

Wczesne stadium - najpierw gąsienica robi luźny oprzęd przyczepiony do rusztowania oprzędnika. Gąsienica przędzie mała siateczkę, zwijając jedwabną nić w luźny kokon. W tym momencie siateczka kokonu jest niezbyt gęsta, tak że gąsienice jeszcze wyraźnie przez nią widać.

 Wznoszenie ścian - aby utworzyć kokon gąsienica pracuje obracając się na zmianę do tyłu i do przodu pomiędzy nitkami głównymi oprzędu. Cały czas jedwab był wydzielany na zewnątrz przez gruczoły przędne.

Zwiększenie gęstości - twardniejące warstwy jedwabiu powiększają się.

W ciągu kilku dni misternie i bardzo gęsto owija się błyszczącą, mocną nitką. Nić ma kolor biały, żółty lub niebieskawy/seledynowy w zależności od rasy jedwabnika. Jej długość dochodzi nawet do 1500 m, spotykano jednak nici długości 4 km!.Sam kokon jest uprzędziony bardzo gęsto i zbudowany jest z pojedynczej nici.

Bezpieczne ukrycie - kokon jest teraz dostatecznie mocny, żeby całkowicie chronić gąsienice podczas przepoczwarzania.
Stadium poczwarki
 W tym czasie jedwabniki morwowe rozdziela się na te, które przepoczwarzą się w motyla, by dać początek kolejnemu cyklowi rozwojowemu oraz te, z których pozyskuje się jedwab. I tu poczwarzy żywot się kończy, bo do produkcji jedwabiu używa się nietkniętych kokonów, z uśmierconą, niestety, zawartością. Kiedy poczwarka wyjdzie z niego, tylko po to, by przedłużyć gatunek, jej przecięty kokon hodowcom do niczego już się nie przyda.

Jeśli po okresie przepoczwarzenia nie przerwie się rozwoju, motyle wyfruwają z kokonów i osobniki męskie odbywają lot godowy, aby wkrótce potem zakończyć życie.

Dlatego jedwabniki rozdziela się na te, które przepoczwarzą się w postać dorosłą, by dać początek kolejnemu cyklowi rozwojowemu i złożyć grenę, oraz te, z których pozyska się jedwab.

Po tygodniu w kokonie gąsienica przeobraża się w poczwarkę.

Wyłaniająca się z oskórka larwy (wewnątrz kokonu) poczwarka ma już zewnętrzne kształty dorosłego osobnika, mimo że w środku większość ciała została rozpuszczona i występuje w postaci odżywczej papki.

Wewnętrzne narządy larwalne ulegają całkowitemu rozpuszczeniu (histolizie) i fagocytozie. Jedynie naczynie grzbietowe (serce) oraz układ nerwowy i gruczoły wydzielania wewnętrznego podlegają przebudowie stopniowej. Mają one kluczowe znaczenie dla przemiany – proces przejścia do poczwarki i motyla jest sterowany neurohormonalnie.
Nowe narządy rozwijają się drogą histogenezy z tzw. płytek imaginalnych zbudowanych z komórek embrionalnych, zdolnych do intensywnych podziałów. Płytki imaginalne w poszczególnych stadiach larwalnych stają się coraz większe, a że znajdują się w powierzchniowych częściach ciała, w momencie ostatniego linienia larwy stają się widoczne.

W stadium poczwarki owad nie odżywia się i nie pobiera płynu. Jedynymi otworami, jakie funkcjonują są służące do oddychania przetchlinki. W miarę jak odbudowują się mięśnie stopniowo wraca ruchliwość różnych segmentów ciała. Powstają przede wszystkim skrzydła, aparat gębowy i narządy rozrodcze.

Gdy wszystkie procesy zostają zakończone, poczwarka wykonuje gwałtowne ruchy powodujące popękanie oskórka, co umożliwia motylowi wyjście na zewnątrz. Jedwabniki muszą wydostać się również z kokonu, pomaga im w tym ciecz o odczynie zasadowym.

Przy temperaturze powietrza 22°C i 60% wilgotności po 2-3 tygodniach z poczwarki wychodzi motyl (właściwie ćma).

Stadium motyla
 Przejście do postaci imago, czyli dorosłej - motyla
 Po wyjściu z kokonu, zanim nowy oskórek na powierzchni ciała i skrzydeł stwardnieje, owad zaczyna je rozpościerać przez pompowanie hemolimfy, pozwala to przybrać im normalne kształty. Zewnętrzny szkielet z chityny, początkowo miękki i plastyczny, schnie i przez to twardnieje.

Dorosłe jedwabniki już nie linieją i nie rosną. Po wyjściu z osłonki poczwarkowej nie pobierają pokarmu a ich rola sprowadza się do kopulacji i dania życia kolejnemu pokoleniu.

Dojrzałe motyle praktycznie zaraz zaczynają kopulować. Po kopulacji samica składa grenę.

Jedwabniki w postaci dorosłej - motyle żyją do 2 tygodni. W ciągu roku występuje tylko jedno pokolenie. Z zimowanych jajeczek wiosną wylęgają się gąsienice.

W celu otrzymania greny wybiera sie największe i najcięższe kokony.

Jajeczka należy zimować od chwili złożenia na początku pory letniej do następnej wiosny w temp. 3°C.
 Hodowla jedwabników wymaga dużej staranności i czystości, w przeciwnym razie możemy ją stracić.
PEBRYNA
zakaźna choroba gąsienic jedwabnika morwowego i dębowego, przenoszona przez pasożytnicze pierwotniaki z podtypu sporowców. Objawem są ciemne plamy i spadek ruchliwości. Wywołuje duże straty w hodowli jedwabnika morwowego, gdyż większość zarażonych gąsienic ginie. Zarażone gąsienice nie są zdolne do przeobrażenia i do wytwarzania kokonów.

NOSEMA
rodzaj pierwotniaków z typu mikrosporydiów. To pasożyty przewodu pokarmowego i innych narządów owadów. Nosema bombycis atakuje jedwabnika morwowego wywołując PEBRYNĘ.

Pozyskiwanie włókna
 Z jednego kokonu otrzymuje się włókno o grubości kilku-kilkunastu mikronów, jego długość wynosi zwykle kilkaset metrów do 1,6 km bardzo cienkiej nici.

Ponieważ przy wylęgu motyl uszkadza kokon - do uzyskania jedwabiu tekstylnego konieczne jest zabicie poczwarek w oprzędach. Komercyjnie hodowane jedwabniki z gatunku Bombyx mori - jedwabnik morwowy są zabijane zanim pojawią się poczwarki. Zapobiega to przerwaniu kokonu i umożliwia zachowanie ciągłości uzyskiwanej nici. Pozwala to na uzyskanie znacznie delikatniejszych tkanin z jedwabiu naturalnego. Jakość jedwabiu ocenia się na podstawie ciężaru 450 m przędzy.


Kokony jedwabników morwowych przeznaczone na jedwab zanurza się we wrzącej wodzie, wtedy też rozpuszcza się serycyna (substancja sklejająca nić oprzędu) lub traktuje gorącą parą wodną przez kilka godzin. Następnie znajduje koniec każdej nici jedwabnej, później kilka bądź kilkanaście włókien skręca się w nić, która ma właściwości użytkowe i naawija na szpulę. Jego celem jest uzyskania przędzy jedwabnej.

Jedwabniki dzikie nie muszą być zabijane. Dlatego dziki jedwab nazywany jest jedwabiem ahimsa - jedwabiem bez przemocy.
Jedwabniki
JEDWABNIKI
grupa owadów - najczęściej ćmy, wytwarzające włókno jedwabne, wykorzystywanych do produkcji jedwabiu

Pod względem sposobu odżywiania jedwabniki dzielimy na OLIGOFAGI i MONOFAGI.
OLIGOFAGI
zwierzęta przystosowane do odżywiania się niewieloma gatunkami roślin lub zwierząt np. jedwabnik dębowy, i.in.
MONOFAGI
zwierzęta żywiące się tylko jednym rodzajem pokarmu roślinnego lub zwierzęcego, np. jedwabniki morwowe, kolibry i in.
PRZĄDKOWATE, JEDWABNIKOWATE, PRZĄDKI
(Bombycidae) rodzina motyli, do której należą jedwabniki m.in. jedwabnik morwowy (Bombyx mori), jedwabnik japoński i inne owady dostarczające jedwab.
Prządki to motyle, a właściwie ćmy o grubych masywnych odwłokach, skrzydłach szerokich. Postacie dorosłe mają uwstecznione narządy gębowe i nie pobierają pokarmu. Skrzydła I pary u wielu gatunków są sierpowato wygięte. Gąsienice żywią się liśćmi morwy i pokrewnych roślin, a przed przepoczwarczeniem snują oprzęd.
Rodzina obejmuje kilkaset gatunków. Zamieszkują głównie tropiki i subtropiki Azji i Afryki.
grupa owadów - najczęściej ćmy, wytwarzające włókno jedwabne, wykorzystywanych do produkcji jedwabiu

Pod względem sposobu odżywiania jedwabniki dzielimy na OLIGOFAGI i MONOFAGI.
OLIGOFAGI
zwierzęta przystosowane do odżywiania się niewieloma gatunkami roślin lub zwierząt np. jedwabnik dębowy, i.in.
MONOFAGI
zwierzęta żywiące się tylko jednym rodzajem pokarmu roślinnego lub zwierzęcego, np. jedwabniki morwowe, kolibry i in.
PRZĄDKOWATE, JEDWABNIKOWATE, PRZĄDKI
(Bombycidae) rodzina motyli, do której należą jedwabniki m.in. jedwabnik morwowy (Bombyx mori), jedwabnik japoński i inne owady dostarczające jedwab.
Prządki to motyle, a właściwie ćmy o grubych masywnych odwłokach, skrzydłach szerokich. Postacie dorosłe mają uwstecznione narządy gębowe i nie pobierają pokarmu. Skrzydła I pary u wielu gatunków są sierpowato wygięte. Gąsienice żywią się liśćmi morwy i pokrewnych roślin, a przed przepoczwarczeniem snują oprzęd.
Rodzina obejmuje kilkaset gatunków. Zamieszkują głównie tropiki i subtropiki Azji i Afryki.
BOMBYCOIDAE - PRZĄDKI
to też określenie całej nadrodziny. Zaliczają się do niej występujące również w Polsce rodziny takie jak np. Lasiocampidae, Lemoniidae, Endromididae i Saturniidae (pawicowate), której przedstawicielem jest jedwabnik dębowy (Atheraea pernyi).
PARTENOGENEZA
dzieworództwo, odmiana rozrodu płciowego polegająca na rozwoju nowego organizmu zwierzęcego z nie zapłodnionej komórki jajowej. Może być naturalna lub sztuczna (za pomocą bodźców mechanicznych np. potarcie szczotką lub chemicznych np. zanurzenie w kwasie siarkowym). U jedwabników zwiększa liczbę osobników rozwijających się z nie zapłodnionych jaj. Rozróżnia się kilka rodzajów partenogenezy. U jedwabników zachodzi partenogeneza naturalna przygodna tj. taka, gdy niezapłodnione jaja mają tendencję do rozwijania się w zarodek.
GRUCZOŁY PRZĘDNE
gruczoły służące do wytwarzania nici przędnych, mających różne przeznaczenie (do budowy domków, kokonów, sieci łownych, lotów w powietrzu i in.). U większości owadów gruczoły przędne powstają z gruczołów ślinowych np. u błonkówek, larw motyli. Są parzyste i mają kształt długiej cewki, uchodzącej na dolnej wardze. Gruczoły przędne jedwabnika morwowego wydzielają nitkę jedwabną o ogromnej wytrzymałości.

Gatunki jedwabników




Jedwabniki można podzielić na udomowione i dzikie

Istnieje wiele gatunków jedwabników i wiele gatunków włókien jedwabnych.
JEDWABNIKI UDOMOWIONE
Jedwabniki udomowione żyją wyłącznie w hodowli - obecnie nie występują w stanie wolnym. Co więcej, ćmy dorosłe nie potrafią latać. Opieka nad gąsienicami jedwabnika jest nie tyle skomplikowana, co wymaga czystości, dokładności i jest niezwykle intensywna przez 2 miesiące. Ważna jest temperatura, pory karmienia w okresie pomiędzy wylęgiem gąsienic, a wysnuciem kokona (ok. miesiąca) - należy je wtedy karmić dniem i nocą.
Jedwabnik morwowy
Jedwabnik Eri
JEDWABNIKI "DZIKIE"
Tzw. "dziki jedwab" jest produkowany przez larwy jedwabników innych gatunków niż morwowy, czy dębowy. Przymiotnik "dziki" oznacza, że larwy te nie mogą być "udomowione" tzn. hodowane w sztucznych warunkach.
Jedwabnik dębowy
Jedwabnik Muga
Jedwabnik japoński
Jedwabnik mandaryński
NAJBARDZIEJ ZNANE JEDWABIE NA ŚWIECIE

Najlepiej znanym jedwabiem jest ten otrzymywany z kokonów jedwabnika morwowego - jedwab morwowy, jedwab naturalny szlachetny lub po prostu jedwab naturalny.

Drugim znanym jedwabiem jest jedwab z kokonów jedwabnika dębowego - jedwab tussowy, tusser, tasar.
MNIEJ ZNANE CENNE GATUNKI JEDWABII

Następnym gatunkiem jest udomowiony jedwabnik Eri. W zasadzie występuje tylko w Indiach. Jego jedwab nazywany jest po prostu jedwabiem Eri

Do mniej znanych należy również jedwabnik Muga. Jedwab Muga jest jedwabiem o wyjątkowym złotym połysku.

Wiele rodzajów "dzikiego jedwabiu" znanych było w Chinach, Wietnamie, Indiach, i Europie na długo zanim opisują to popularne historie, na długo przed naszą erą.
Jedwabnik morwowy
Jedwabnik morwowy
prządka jedwabnik (Bombyx mori) to gatunek motyla - ćma z rodziny prządkowatych Bombycidae. Dorosły osobnik ma krępą budowę, ciało silnie owłosione, brudno-białe, kremowo-białe lub ubarwione jasno-beżowo. Z powodu masywnego ciała i stosunkowo małych skrzydeł praktycznie stracił zdolność lotu. Rozpiętość jego skrzydeł wynosi ok. 4 cm. Czułki u obu płci są podwójnie grzebieniaste.
Samica jest masywniejsza i o większej rozpiętości skrzydeł niż samiec. Składa wiosną ponad 500 jaj o średnicy ok. 1,5 mm, czyli grenę. Jajeczka są jasne i mają średnicę około 1 mm.
Imago, czyli postać dorosła nie pobiera pokarmu - ssawka, czyli narząd służący do pobierania pokarmu jest uwsteczniona (w zaniku).
Gąsienice są podobnie ubarwione jak owady dorosłe, początkowo brunatne później żółtawe i białawe z rysunkiem barwy ochry.
Poczwarka jedwabnika jest brązowa i ma długość zaledwie 35 mm.
 Jedwabnik morwowy jest jedynym owadem, który został tak dalece udomowiony przez człowieka, że w naturze już nie występuje.

Stąd jego pierwotny rejon występowania jest nieco problematyczny do określenia, mogą to być wschodnie rejony Azji - Himalaje? Można jedynie przypuszczać, że w czasach historycznych, gdy był jeszcze spotykany w naturze należał do rzadkich gatunków, albo występował na ograniczonym obszarze. Inne przypuszczenie jest takie, że mimo częstego występowania był tak intensywnie pozyskiwany z natury, że wyginął. Tutaj małe wtrącenie - zgodnie z klasyfikacją IUCN (międzynarodowa Unia Ochrony Przyrody i Jej Zasobów) stosowaną przy redakcji "Czerwonych List" jedwabnik morwowy jest gatunkiem wymarłym - właśnie, dlatego, że nie występuje już w naturze.

Współczesny, wykorzystywany w jedwabnictwie motyl zdecydowanie różni się - dzięki długotrwałej hodowli selekcyjnej - od "dzikiego" protoplasty: osiąga większe rozmiary oraz jest niezdolny do lotu.Nie wiadomo jednak dokładnie jak wyglądała forma wyjściowa. Można jednak przypuszczać - ponieważ współcześnie zdarzają się okazy ciemniej ubarwione - że rozjaśnienie barwy jest wynikiem domestyfikacji.

Nie jest wykluczone, że pierwotna forma jest identyczna z dzisiejszym gatunkiem Theophila mandarina.

Ze względu na hodowany gatunek jedwab pochodzący od jedwabnika morwowego zwany jest jedwabiem naturalnym szlachetnym a np. od tussora - jedwabiem naturalnym tussowym.
Jedwabnik Eri
JEDWABNIK ERI = SAMIA CYNTHIA RICINI
jest ćmą z rodziny Pawicowatych (Saturniidae), jest podgatunkiem Samia cynthia
Jest ona dość duża, odwłok o długości ok. 1,5 – 3,5 cm i cztery ogromne skrzydła o rozpiętości dochodzącej do 11 - 13 cm. Skrzydła mają bardzo ciekawy wzór w postaci plamek, pasków, półksiężyców, na górnej części przednich skrzydeł widnieją plamki przypominające oko. Dominujące kolory to oliwkowe, brązy i beże z ciemno-żółtymi i białawymi wzorami - w zależności od gatunku. Gąsienice są blado-turkusowe z beżowym łebkiem i wypustkami na całym ciele. W trakcie rozwoju wytwarza między gałązkami kokon, przeważnie biały, gdzie też następuje przepoczwarczenie.
Zasięg

Peigler i Naumann w swojej pracy określali występowanie rodzaju Samia. Populacje rdzenne występują w Azji: Chiny (Zhejiang, Szanghaj, Jiangxi, Jiangsu, Shandong, Pekin, Shanxi, Liaoning, Heilongjiang), Korea (North Pyongan, South Pyongan, Pyongyang, Kangwon, South Kyongsan). Populacje introdukowane (uciekinierzy z hodowli lub wprowadzone i naturalizowane) Azja: Japonia, Indie Oceania: Australia Ameryka: Kanada, Stany Zjednoczone, Wenezuela, Urugwaj, Brazylia Afryka: Tunezja Europa: Francja, Austria, Szwajcaria, Niemcy, Hiszpania, Bułgaria.

W Indiach karmiony jest liśćmi rącznika pospolitego, z którego wytwarza się olej rycynowy (Ricinus communis).

Samia cynthia ricini znany jest z produkcji jedwabiu Eri i jest często określany powszechną nazwą "jedwabnik Eri". Znany jest również jako jedwab Endi lub Errandi.

Wykorzystywany jest do produkcji włókien jedwabiu, ale w mniejszym stopniu, niż udomowiony jedwabnik morwowy.

Jedwab ten jest określany jako "jedwab bez przemocy" ponieważ jedwabniki Eri nie są zabijane w trakcie procesu wytwarzania jedwabiu. Poczwarki Eri mogą rozwijać się do postaci dorosłej,a do pozyskania włókien jedwabnych używane są tylko kokony opuszczone przez motyla.

Jedwabniki Eri jako jedyne poza jedwabnikami morwowymi - Bombyx mori, zostały całkowicie udomowione.
jest ćmą z rodziny Pawicowatych (Saturniidae), jest podgatunkiem Samia cynthia
Jest ona dość duża, odwłok o długości ok. 1,5 – 3,5 cm i cztery ogromne skrzydła o rozpiętości dochodzącej do 11 - 13 cm. Skrzydła mają bardzo ciekawy wzór w postaci plamek, pasków, półksiężyców, na górnej części przednich skrzydeł widnieją plamki przypominające oko. Dominujące kolory to oliwkowe, brązy i beże z ciemno-żółtymi i białawymi wzorami - w zależności od gatunku. Gąsienice są blado-turkusowe z beżowym łebkiem i wypustkami na całym ciele. W trakcie rozwoju wytwarza między gałązkami kokon, przeważnie biały, gdzie też następuje przepoczwarczenie.
Zasięg

Peigler i Naumann w swojej pracy określali występowanie rodzaju Samia. Populacje rdzenne występują w Azji: Chiny (Zhejiang, Szanghaj, Jiangxi, Jiangsu, Shandong, Pekin, Shanxi, Liaoning, Heilongjiang), Korea (North Pyongan, South Pyongan, Pyongyang, Kangwon, South Kyongsan). Populacje introdukowane (uciekinierzy z hodowli lub wprowadzone i naturalizowane) Azja: Japonia, Indie Oceania: Australia Ameryka: Kanada, Stany Zjednoczone, Wenezuela, Urugwaj, Brazylia Afryka: Tunezja Europa: Francja, Austria, Szwajcaria, Niemcy, Hiszpania, Bułgaria.

W Indiach karmiony jest liśćmi rącznika pospolitego, z którego wytwarza się olej rycynowy (Ricinus communis).

Samia cynthia ricini znany jest z produkcji jedwabiu Eri i jest często określany powszechną nazwą "jedwabnik Eri". Znany jest również jako jedwab Endi lub Errandi.

Wykorzystywany jest do produkcji włókien jedwabiu, ale w mniejszym stopniu, niż udomowiony jedwabnik morwowy.

Jedwab ten jest określany jako "jedwab bez przemocy" ponieważ jedwabniki Eri nie są zabijane w trakcie procesu wytwarzania jedwabiu. Poczwarki Eri mogą rozwijać się do postaci dorosłej,a do pozyskania włókien jedwabnych używane są tylko kokony opuszczone przez motyla.

Jedwabniki Eri jako jedyne poza jedwabnikami morwowymi - Bombyx mori, zostały całkowicie udomowione.

Jedwab Eri jest wyjątkowy. Jest lśniący, ale puszysty, miękki i ciepły, zupełnie jak wełna.

Z powodu jego miękkości i ciepła jest popularnie używany do wytwarzania szali i narzut.

Przędze jedwabiu ERI odznaczają się wysoką użytecznością w produkcji różnych tkanin, jak również doskonale nadają się na dzianiny.

Właściwości tkanin Eri - układalność, przepuszczalność powietrza, puszystość tkaniny, współczynnik krycia, regeneracja zagniecenień, rozciągliwość tkaniny - są porównywalne z jedwabiem morwowym. Za to włókna jedwabiu Eri wykazują większą odporność na zrywanie niż morwowego.

Jedwab ten jest niezwykle trwały, ale odwijanie z kokonu i przędzenie nie jest tak łatwe jak bawełny i wełny.

Stosując do oceny jego właściwości system KES, widać niskie wartości obciążeń mechanicznych w ramach różnych testów takich jak: badanie wytrzymałości, badanie zginania, badanie powierzchni, badanie ścinania, ściskania. Waga i miąższość tkanin jedwabnych ERI są równoważne z tkaninami morwowymi (mulberry).
System oceny Kawabata - KES
jest używany do pomiaru mechanicznych właściwości tkanin . System ten został opracowany przez zespół kierowany przez prof. Kawabata na Wydziale Chemii Polimerów Uniwersytetu Kyoto w Japonii.
KES obejmuje cztery różne urządzenia, które w sumie mogą przeprowadzić sześć testów:
tester rozciągania i ścinania
tester czystego zginania
tester sprężystości
tester powierzchni - szorstkości i chropowatości
 Ocena może obejmować pomiar przenikania ciepła powiązanego z uczuciem chłodu generowanego przy kontakcie tkaniny ze skórą podczas noszenia. KES nie tylko prognozuje ludzką reakcję, ale wnioskuje o postrzeganiu miękkości.


Gatunki jedwabników
Jedwabniki "dzikie"
Istnieje ponad 500 gatunków dzikich jedwabników na świecie, ale tylko niektóre nadają się do pozyskiwania jedwabiu. Zwykle wytwarzają włókna mocniejsze i nie tak miękkie jak włókna jedwabiu z udomowionych jedwabników morwowych. Jedwabie dzikie są zwykle zbierane po opuszczeniu kokonów przez ćmy. Rozcięcie włókien kokonu w tym procesie powoduje, że nie jest to jedna długa nić, jak z jedwabników udomowionych.
 Jedwabie dzikie są trudniejsze do wybielania i barwienia niż z jedwabie morwowe, jednak większość z nich ma oczywiście atrakcyjne kolory.

 Naturalne kokony dzikich jedwabników są hartowane lub stabilizowane poprzez opalanie (cross-linking) lub wzmacniane mineralnie (np. szczawianem wapnia). Ostatnio została opracowana nowa metoda, demineralizacja, która może usunąć wzmocnień mineralnych przedstawić w dzikich jedwabi i umożliwia mokre motania jak komercyjnego jedwabnika Bombyx mori.

Wiele rodzajów "dzikiego jedwabiu" znanych było w Chinach, Wietnamie, Indiach, także w Europie na długo przed naszą erą, na długo zanim opisują to popularne historie.


Gatunki jedwabników
Jedwabnik dębowy
 Jedwabnik dębowy=jedwabnik chiński=tussor (Atheraea pernyi), Antheraea pernyi, chiński (Oak) Tussah Moth (lub "chiński Tasar Moth"), znany również jako umiarkowanej Moth Tussah, jest duża ćma w Saturniidae rodzinnego. Antheraea roylei jest niezwykle bliskim krewnym i obecne gatunki mogą rzeczywiście ewoluowały od rodowego A. roylei przez przegrupowania chromosomów. [1] Są one pierwotnie z południowych Chin. Używany do tussah (dziki jedwab) produkcyjnych, zostały rozesłane szerzej w Azji podzwrotnikowej i tropikalnej. W przeciwieństwie do Krajowego Silkmoth który jest całkowicie zależne od człowieka opieki silkmoths Tussah może przetrwać w dzikich, jeśli uciec z niewoli; małe lokalne populacje dzikich takim stanie może więc czasami występują.Kolor i jakość jedwabiu zależy od klimatu i gleby. [2] Jest to jeden z głównych producentów tussah. To było komercyjnego znaczenia w okresie dynastii Han i wczesnej epoce Trzech Królestw, około 200 roku pne do 250 roku ne. Niedawno hybridogenic gatunki Antheraea × proylei jest hodowane do produkcji tussah jedwabiu. To pochodzi z naturalnej hybrydy między męskim A. pernyi i A. samic roylei, F1 kobiety z których krzyżowane wstecznie A. pernyi samców. Z nieznanych powodów, jest w przypadku transmisji ojcowskiej mtDNA: genomu mitochondrialnego, zwykle dziedziczone matki tylko płciową odtwarzających organizmów, jest prawie identyczna z obecnych gatunków http://en.wikipedia.org/wiki/Antheraea_pernyi

 Jedwabnik dębowy, jedwabnik chiński, tussor (Atheraea pernyi), motyl zaliczany do rodziny pawicowatych, występujący na obszarze Chin. Osiąga rozpiętość skrzydeł do 140 mm, ubarwienie żółtobrązowe. Gąsienice jedwabnika dębowego wytwarzają duże kokony ubarwione brązowo. Jedwabnik dębowy jest hodowany głównie w Chinach dla produkcji cennego jedwabiu. ( onet ) JEDWABNIK DĘBOWY nazwa kilku gat. motyli nocnych hodowanych w płd. Azji i Japonii ze względu na jedwabne włókno oprzędu gąsienic (zw. tussah); w Europie prowadzono próby ich aklimatyzacji. TUSSOR CHIŃSKI ( interia ) Jedwab naturalny pozyskuje się także z hodowli innych gatunków, np. jedwabnika dębowego chińskiego Atheranea pernyi, zw. równiez tussorem. Jest to przedstawiciel rodziny pawicowatych Saturniidae. Rozpietość jego skrzydeł wynosi 140 mm, barwy brązowożółtej. na skrzydłach występują okrągłe, pozbawione łusek okienka. Gąsienice żerują nam.in na dębach. Występuje od Amuru po południowe Chiny. Zielone gąsienice tego gatunku mają czerwone brodawki. Formują one ogromne kokony. Hodowle prowadzone są w Chinach i krajach b. ZSRR.
Gatunki jedwabników
Jedwabnik Muga
 szczególnie bogaty złoty połysk jedwabiu produkowanego przez Muga jedwabnika z Assam. często określane jako jedwab Assam. Muga jedwabników ma Larwa Assam Silkmoth (Antheraea assamensis), ćmy z rodziny Saturniidae. Występuje on w Indiach (czyli Assam), Birmy i Sundaland. Larwy żywią się liśćmi Cinnamomum, Laurus, Litsea, Carpinus, Persea, magnolia, Michelia, Quercus, Sarcostemma i Symplocos.Jego jedwab ma piękną błyszczącą złotą barwę, która poprawia się z czasem i praniem. Nigdy nie jest bielona lub barwiona i jest odporny na plamy. Było zarezerwowane dla wyłącznego użytku rodzin królewskich w Assam sprzed 600 lat. Podobnie jak inne silkmoths samica mają większy brzuch i smukłą anten w stosunku do samców. Larwy są barwne i są monofagami (żywią się jednym gatunkiem roślin) jak inne jedwabniki.


Gatunki jedwabników
Jedwabnik japoński

Jedwabnik japoński
 Japanese Silk Moth lub japoński Oak Silkmoth (Antheraea yamamai, japoński: Yamamayu (ga) (山 茧 (蛾) · ヤママユ (ガ))) to ćma z rodziny Saturniidae. Jest to endemiczny do Japonii, ale został przywieziony do Europy w produkcji jedwabiu, a obecnie znajduje się w południowo-wschodniej Europie, głównie w Austrii, na północno-wschodnich Włoszech i na Bałkanach. Wydaje się rozprzestrzeniać na północ i mieszka w pobliżu Deggendorf i Passau (Bayern) odnotowano Tensan (天蚕?) Silk moth (Antheraea yamamai) były uprawiane w Japonii od ponad 1000 lat. Tworzy naturalnie białego jedwabiu,
Jedwabnik japoński
 Japanese Silk Moth lub japoński Oak Silkmoth (Antheraea yamamai, japoński: Yamamayu (ga) (山 茧 (蛾) · ヤママユ (ガ))) to ćma z rodziny Saturniidae. Jest to endemiczny do Japonii, ale został przywieziony do Europy w produkcji jedwabiu, a obecnie znajduje się w południowo-wschodniej Europie, głównie w Austrii, na północno-wschodnich Włoszech i na Bałkanach. Wydaje się rozprzestrzeniać na północ i mieszka w pobliżu Deggendorf i Passau (Bayern) odnotowano Tensan (天蚕?) Silk moth (Antheraea yamamai) były uprawiane w Japonii od ponad 1000 lat. Tworzy naturalnie białego jedwabiu, ale nie farbuje dobrze, choć jest bardzo silna i elastyczna. Obecnie jest bardzo rzadko i kosztowne. [2] Rozpiętość skrzydeł wynosi 110-150 mm. Dorośli są na skrzydle od sierpnia do września w jednym pokoleniu, w zależności od lokalizacji. Larwa głównie żywią gatunku Quercus, ale odnotowano również na Fagus sylvatica, Castanea sativa, Carpinus, Rosa i Crataegus. http://en.wikipedia.org/wiki/Antheraea_yamamai W Japonii występuje również wykorzystywany w jedwabnictwie bardzo podobny jedwabnik Anthrea yamamai. Zielonożółtawe gąsienice żerują na lisciach dębowych i kasztanów.


Gatunki jedwabników
Jedwabnik mandaryński
 Bombyx mandarina, Wild Silkmoth jest owad z rodziny Bombycidae ćmy. Jest on najbliżej spokrewniony z udomowionym jedwabnikiem Bombyx mori lub "jedwabnik" (właściwie, to odnosi się do gąsienic tylko). W odróżnieniu od udomowionego krewnego, który jest w stanie latać lub wręcz utrzymują poza ludzkiej troski, Wild Silkmoth jest dość zwyczajne motyli. Jego głównym różnica od udomowionego taksonu jest bardziej smukły korpus z dobrze rozwiniętych skrzydeł u samców i nudnym szaro-brązowy kolor. Filogenezy i systematykaRazem, te dwa gatunki stanowią rodzaju Bombyx, prawdziwe lub mulberry silkmoths. Pochodzenie udomowionego Silkmoth jest enigmatyczna. Sugeruje się, że jest ocalałym z wymarłych gatunków, które różniły się od przodków Bombyx Mandarina milionów lat temu [potrzebne źródło]. Jednak ta jest oparta na niedopuszczalnej hipotezy molekularnej zegara który zakłada, że ​​dzikie i domowe silkmoths ewoluował równie szybko po ich rodowody rozeszły. Raczej, efekty doboru sztucznego przyspieszyły ewolucję w krajowym formie do punktu, w którym trudno jest śledzenie pochodzenia licznych ras domowych jedwabników nawet z najbardziej nowoczesnych metod molekularnych filogenezy. (Yukuhiro wsp. 2002.)Nie jest wykluczone, że dzisiejsza krajowy jedwabniki są potomkami początkowej zapasów B. mandarina zebranych dopiero 5000 lat temu (Yoshitake 1968). Choć dziki jedwab mogło być gromadzone i wykorzystywane jako nici itp., gdyż dużo wcześniej, technologia hodować i wykorzystywać jedwabniki z udomowionego ręki nie istniała przed późnego neolitu.Niemniej jednak udało się prześledzić pochodzenie geograficzne krajowym silkmoth. Dzikich gatunków pojawia się w znacznym zakresie od śródlądowych Chin do Korei i Japonii, i pokazuje wiele (aczkolwiek subtelny) odmianę. Populacje z północno koniec zakresu, np. różnią się od tych z kariotypu śródlądowych Chinach. Domowe silkmoths są bliżej tej ostatniej sprawie danych sekwencji mtDNA, a zwłaszcza brak pewnych genetycznych apomorphies na północno B. mandarina. Tak więc można stwierdzić, że początkowe krajowe zbiory pochodziły z Chin. (Yukuhiro wsp.. 2002 Arunkumar et al. 2006)Bombyx mandarina jest w stanie hybrydyzacji z B. mori. Zarówno w dzikich i udomowionych w środowisku, kobiety uwolnić feromony i czekać na samców przyciągane i lecieć do nich. Jednak B. mężczyźni mori nie może latać. Hybrydyzacja zatem nieuchronnie oznacza hodowlę między krajowymi (B. mori) kobiet i dzikich (B. mandarina) samców. Tutaj będzie dalej Hybrid Bombyx.W rezultacie, dwie silkmoths zostały połączone jako podgatunek jednego gatunku, w tym przypadku, który Nazwa Bombyx mori opublikowano Pierwsze dotyczy zarówno. Jednak dziś ujmuje się zazwyczaj, że Krajowe Silkmoth jest całkowicie zależna od ludzkiej troski o przetrwanie, a więc ma poziom izolacji reprodukcyjnej od swoich dzikich krewnych http://en.wikipedia.org/wiki/Bombyx_mandarina



Motyl jedwabnik- instynkt tkania

W mózgu jedwabnika ośrodek instynktu mieści się w grupce komórek nerwowych o masie mniejszej niż 3/100000 g. Ośrodkiem tym są mikroskopijne „ciała grzybkowate", znajdujące się w obu półkulach mózgu. Do ich odkrycia oraz wyprowadzenia stąd daleko idących wniosków naukowych doprowadziły niesłychanie delikatne mikrochirurgiczne badania mózgów, podczas których powierzchnię jego rozbierano niemal komórka po komórce za pomocą niedostrzegalnie cienkiej igły. Dr Karol Williams i dr Williams van der Kloot z Harvardu wykonali drobiazgowe badania amerykańskiego jedwabnika Cecropia (pospolitego wzdłuż wybrzeży Atlantyku), który snuje równie mocne i delikatne nici jak japońskie lub włoskie udomowione jedwabniki. Jego kokon, zrobiony z pojedynczej nici długości 1,5 km, jest cudom misterności. Zbudowany jest z trzech warstw, jakby na podobieństwo termosu. Zewnętrzną warstwę stanowi ciasno utkana, nieprzemakalna jedwabna torebka. Po wewnętrznej stronie jest warstwa luźno utkanego materiału, służąca jako warstwa izolacyjna. Trzecią warstwą, utkaną wokół ciała samej larwy, jest torebka z nadzwyczaj cienkiego, miękkiego jedwabiu. Każda warstwa jest zaopatrzona w „luk" na wprost głowy larwy. Otwory te powinny być umieszczone naprzeciwko siebie z matematyczną dokładnością. Gdy nadejdzie pora, musi przez nie przejść samo uwięzione zwierzę; najmniejszy błąd w konstrukcji mógłby zamienić je w więźnia i zamknąć we własnej trumnie. Larwa pozostaje przez 9 miesięcy wewnątrz oprzędu, dobrze chroniona przed zimnem i wilgocią. Opuszcza go dopiero uskrzydlony motyl; jego jedyną czynnością w życiu jest składanie jaj, z których wylęgną się następne jedwabniki. Tkanie takiego oprzędu z trzema różnymi warstwami wymaga ogromnej dokładności ruchów. Natura nie pozwala na żadne zmiany. Oczywiście to mistrzostwo nie jest wynikiem myślenia, nauczenia się czy nabycia jakiejś wprawy. Po pierwsze, krótki okres życia larwy nie pozwoliłby na ćwiczenie się. Każda czynność musi być kierowana instynktem, odbywać się pod nadzorom pewnej części układu nerwowego, w którego strukturę jest wbudowany ten schemat zachowania się. Budowanie domku musi się rozpocząć w ściśle oznaczonym terminie. Do tego czasu, według harwardzkich fizjologów, na odpowiedzialną za to część mózgu działają hamująco hormony wydzielane przez dwa malusieńkie gruczoły w głowie. W przewidzianej chwili ustaje to wydzielanie i ciała grzybkowate mogą rozpocząć działanie. W przypadku zniszczenia gruczołów przędzenie może rozpocząć się w każdej chwili. Williams i van der Kloot wypróbowali działanie dwóch gazów, dwutlenku węgla i tlenku węgla. Oba one działały jako silne środki hamujące działanie mózgu, co prawda w różnorodny sposób. Pierwszy wyłączał całkowicie i na stałe czynności przędne. Gąsienice wędrowały wokół bez celu, jakby próbując na próżno przypomnieć sobie, jaki to przemożny wewnętrzny popęd popychał je do czynu. Uchodzący z samochodu gaz spalinowy, tlenek węgla, śmiertelny dla ludzi czad, nie wywołuje natomiast żadnych poważnych, trwałych efektów u bezkręgowców pozbawionych czerwonych ciałek krwi, z którymi łączy się on u wyższych zwierząt. Gaz ten u jedwabników powodował snucie bezwartościowej, płaskiej warstwy jedwabiu. W momencie przerwania dopływu gazu gąsienica zaczynała snuć normalnie resztę nici pozostałą z owego 1,5 km, począwszy od punktu, który osiągnęłaby, gdyby nie była zagazowana. Następnie biologowie uciekli się do swej niewiarygodnie delikatnej chirurgii. Zaczęli niszczyć niewielkie ilości spośród setek tysięcy komórek, które zawiera mózg gąsienicy. Uszkodzenia nie powodowały żadnego widocznego efektu w zachowaniu się przędnym, dopóki pozostały nienaruszone ciała grzybkowate. Gdy prądem elektrycznym uszkodzono parę komórek w tej części mózgu, gąsienica przestawała snuć oprzęd, w dalszym ciągu tkała z jedwabnej nici trzy płaskie warstwy, odpowiadające normalnym torebkom. Przy uszkodzeniu kilku dalszych komórek owad kontynuował tkanie, ale tylko jednej warstwy, przy uszkodzeniu dalszych przerwana została w ogóle praca nad budową oprzędu. Dr Williams i dr van der Kloot wnioskują, że udało się im wykryć w mózgu „fizykalną jednostkę" zachowania się. W niej zawarta była „pamięć" przędzenia całej grupy jedwabników. Ciała grzybkowate odkrył przeszło 1oo lat temu francuski fizjolog Dujardin, który nazwał je „siedliskiem instynktu". Była to wówczas z jego strony tylko spekulacja na chybił trafił, niczym nie poparta. Ośrodek instynktów znaleziono w mózgu wszystkich owadów, u których przejawia się zachowanie instynktowne. U robotnicy pszczoły miodonośnej, intelektualnego olbrzyma w świecie owadów, osiąga największe rozmiary. U trutni i królowych, które nie odznaczają się zbyt urozmaiconym zachowaniem, ta sfera mózgu jest zupełnie mała.
































Brak komentarzy:

Prześlij komentarz